بخشی از متن مروري بر تاريخ حبس در قرون نخستين اسلامي :
نام کنفرانس, همایش یا نشریه : مسکويه
تعداد صفحات :25
در ایران پیش از اسلام, حبس و محبس از جایگاه خاصی برخوردار نبودند و (مجازات محکومان) دارای معنای حقوقی و یا سیاسی ویژه ای نبود. هرچند که منابع و متون تاریخی از حبس شاه زادگان و مدعیان تاج و تخت و هم چنین مخالفان حکومتی حکایت می کند که می توان دست گیری و حبس پیروان فرقه های دینی مانوی و مزدکی در دوران ساسانیان را از مصادیق وجودی این گونه محیط ها برشمرد. در دوران اسلامی و در زمان پیامبر (ص) و خلفای راشدین نیز, محبس و حبس دارای جنبه کیفری نبودند, هرچند که در کتاب و سنت, از مشروعیت حبس, محبس و محبوس به کرات یاد شده است. اما دوران خلافت بنی امیه را باید آغاز خروج جایگاه حبس و محبس از مسیر اصلی آن دانست که عملا به محل آزار و شکنجه مخالفان حکومت ها و مجرمان تبدیل شد.از آن پس, جنبه های تربیتی, تادیبی و اصلاحی محبس نادیده گرفته شد و در تمام دوران عباسی این وضعیت ادامه یافت. گسترش تعداد زندان ها به معنای بهبود وضعیت داخلی آن ها شمرده نمی شد, و علاوه بر رنج و سختی های ناشی از شکنجه های محیط محبس باید از نامناسب بودن شرایط زیستی آن غافل نبود. در این بین, اقداماتی محدود در راستای بهبود وضعیت دل خراش محبس ها, توسط برخی از دولت مردان صورت گرفت که تنها برای مدتی کوتاه به تسکین سختی محیط های حبس و محبس های قرون نخستین اسلامی انجامید. مقاله حاضر, با مروری بر تاریخ حبس, تعاریف مترتب بر آن را از دوران پیش از اسلام تا پایان دوره عباسی, و شرایط موجود محبس های آن روزگار را, ضمن توجه به مسائل فقهی و حقوقی مترتب بر این اماکن از منظر تاریخی, مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد.
کلید واژه: حبس, محبس, محبوس, قرون نخستین اسلامی, اموی ها, دوران اسلامی